Menderakaitzak irrati nobela: ausartzen zara parte hartzera?

Sormen Irratia ikasgairako produktu transmedia bat ari gara lantzen. Horretarako, Kukuxumuxuk atera berri duen Menderakaitzak kamisetan oinarritu gara. Bertan, Euskal Herriko historiako 44 emakume bildu dituzte. Hau ez da, ordea, produktu bukatu bat eta zure laguntza behar dugu istorioa amaitzeko.

Gure protagonistak, Maddik, bidaia berezi bat egingo du denboran zehar eta aurretik aipatutako emaku

me horietako batzuk ezagutuko ditu. Haiei buruz ezer gutxi daki, beraien izen abizenak eskuliburuetan agertzen ez direlako. Ziurrenik zuk ere ez dituzu ezagutuko. Jakin badakigu asko eta asko falta direla. Nork egon beharko luke? Zergatik?

Anima zaitez eta egin zure ekarpena gure istorioa borobiltzeko, ezinbestekoa dugu-eta!

Euskara Interneten: ur ttantta itsaso zabalean?

“Euskara putzu sakon eta ilun bat zen, eta zuek denok ur gazi bat atera zenuten handik nekez. Orain zuen bertutez zuen indarrez, euskara itsaso urdin eta zabal bat izanen da eta guria da”. Guk euskaraz, zuk zergatik ez abestirako Urkok 1976. urtean musikatu zituen Gabriel Arestiren hitzak burura etorri zaizkit joan den asteartean Leioako Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultatean jarraitu nuen Euskararen komunitate birtualak  mahai-inguruko nire blogerako sarrera idazten hasi naizenean.

Euskarazko webguneen sustapenean aitzindariak izan diren, eta diren, sei aditu gonbidatu zituzten: Luistxo Fernandez (Sustatu), Lander Arbelaitz (Argia) , Hasier Etxeberria (ZuZeu) , Idurre Eskisabel (Berria), Maite Goñi (Euskal Jakintza) eta Lontxo Sainz (EITB). Besteak beste, sareko teknologia berriek euskaldunen arteko harreman-sarea trinkotzean joka dezaketen rolaz, euskara hizkuntza gutxitua izanik Interneten izan dezakeen bilakaeraz, nerabe eta gazteak online komunitatera erakartzeko estrategiaz edota Hizkuntza Politikaz aritu ziren ordu eta erdi luze iraun zuen mahai-inguru mamitsuan.

Esandako guztiak ezin jaso, Lander Arbelaitzen emandako datu batek bereganatu zuen nire arreta. “Munduan 6.000 hizkuntza inguru daude, eta wikipedian sarrera gehien dituzten hizkuntzen sailkapenean euskara 43. hizkuntza da”. Horren harira, Maite Goñik “Interneten euskararen presentzia dagokiguna baino handiagoa” dela nabarmendu zuen, eta baieztapena arrazoitzeko “lana, lana eta lana” aipatu zituen. Alegia, euskal komunitate bat egon badagoela, eta gainera lanerako borondatea baduela.

Lontxo Sainzek Goñiren baieztapena indartu zuen. EITBko Community Manager taldeko arduradunak joan den urtean atzerriko aditu talde baten bisita jaso zutela kontatu zuen; euskal komunitatearen parte-hartze mailarekin harrituta joan omen ziren. Sainzen hitzetan, aditu taldearen ondorio nagusia honakoa izan zen: “Euskara hizkuntza gutxitua izan arren, Interneteko presentziak ez du halakorik adierazten”.

Lander Arbelaitzen iritziz zeregin horretan bide onetik goaz, baina urrats biziak ematen jarraitu behar dugu. Bilakaera hori posible egiteko “euskararen funtzionaltasuna areagotzen hasi behar dugu, gazte eta nerabeak erakarriko dituzten erregistro informalak sortuz eta paisaia linguistikoa euskaldunduz”. Internetez eta sare-sozialez ari zen.

Mahai-inguruan parte hartu zuten gainontzeko hizlariak bat etorri ziren Arbelaitzek adierazitakoarekin. Gogoa, nahia eta komunitate dinamikoa badaudela azpimarratu zuten, baina era berean, hizkuntza politika eraginkorrik ez dagoela salatu zuten. Luistxo Fernandezek, esaterako, “gure interesen aurkako hizkuntza politika” bideratzen ari direla salatu zuen eta “Interneten euskararen presentzia sustatzeko diru laguntzak lehenetsi zituen “porlanerako bideratzen direnen aurretik”. Hasier Etxeberriak ere ezinbestekotzat jo zuen administrazioaren esku-hartzea, “argi baitago publizitatearekin ezin garela urrutira iritsi”. 

Idurre Eskisabel guztien artean eszeptikoena izan zen. “Interneteko itsasoan euskara ur ttantta bat” baino ez dela eman zuen aditzera, eta “euskarak muga asko dituela”. Agian ez du arrazoi faltarik, baina adituen hitzak entzun ondoren, nire ondorioa bestelakoa da. Eta Urkoren abestia teknologia berrien arora ekarrita, euskara itsaso urdin eta zabala bihurtzeko ahalegina egiteak merezi du.

Sekretu handirik ez dago. Norberak bere esparrutik, euskararen presentzia indartu behar dugu Interneten. Euskal komunitatea txikia izango da, baina gure arbasoek auzolanean aritzea zer den ondo irakatsi digute. Badirudi administrazioaren ekarpena, ekonomikoa, alegia, ez dela nahi adinakoa izango, baina adituak/programatzaileak eta erabiltzaileak bide beretik bagoaz –lehenak euskarazko programaketa aplikazioak sortzen, eta bigarrenak, horiek lehenesten eta erabiltzen– Interneteko itsaso urdin eta zabalean euskarazko olatuetan surfean aritzeko aukera izango dugu.

Negua New Yorken

Irrati era berriak: sormen irratia irakasgairako egindako audio edizioaren emaitza da honokoa. Audacity programarekin egindakoa da, eta arretaz entzuten baduzue, teknikoki ez dela batere zuzena ohartuko zarete. Pozik nago emaitzarekin, ordea. Lehenengo esperientzia izan da halako zerbait egiten, eta gutxienez buruan neukana islatuta ikusi dut. Hain zuzen, negu hotzean kalean hiltzen direnei omenalditxoa egin nahi izan diet Mikel Laboaren Gaberako aterbea abestia baliatuz (barkatuk dit Mikelek). Agian, inork entzungo balu, azaldutakoaren arrastorik ez luke antzemango, baina tira, ikasten goazen neurrian lan hobeak egingo ditugu.


Hemen doa testua

Negarra vs imajinazioa

Euskarazko Komunikazio Multimedia eta Digital (MM&D) hedabideen eskaintza, orokorrean, oparoa eta kalitatezkoa dela esango nuke. Gure txikitasunean, euskal hiztunon kopuruaz ari naiz –Eusko Jaurlaritzak 2009ko apirilean kaleratu zuen IV. Mapa Soziolinguistikoaren arabera Euskal Herri osoko hiztun kopurua 863.000koa da–, egitasmo interesgarri eta arrakastatsuak bideratu direlakoan nago; bi adibide aipatzearren, Goiena Komunikazio Taldea eta Sustatu Interneteko albistegia nabarmenduko nituzke, baina ez dira bakarrak.

Urte gutxi batzuen bueltan, euskarazko MM&D hedabideek “hedabideen mapa ideala” osatuz joan dira; dibertsitatea –askotariko hedabideak ditugu–, normaltasuna –egunerokotasunaren parte dira–, euskarrien aniztasuna –egunkariak, aldizkariak, Interneteko web-guneak, telebistak eta abar–, elkarkidetza –horren gustuko dugun feedback-a ahalbideratzen dute–, informazio orokorra –Berria hor daukagu–.

Baina hutsuneak ere badira. “Zeinen onak garen” edo “zeinen ondo egiten ditugun lanak” eta antzeko esaldiekin belarriak goxatzea ongi dago, baina ikuspegi kritikoa lantzea are aberasgarriagoa da, batez ere hobetzeko denean. Zentzu honetan, bi gabezia azpimarratu nahi nituzke: batetik, informazio espezializatuarena. Badira halako gai konkretu edo zehatzak lantzen dituzten hedabideak, Elhuyar Zientzia aldizkaria kasu, baina ez dira asko. Zentzu horretan, eta Euskal Herrian kirolarekiko dugun zaletasuna kontuan hartuta, apenas lantzen den esparrua dela iruditzen zait. Helburuko publikoa ez litzateke faltako.

Bigarren gabezia, larriena, auto-finantzazioarena da. Sentsazioa daukat euskal hedabideentzat instituzioetatik jasotzen dituzten diru-laguntzak ezinbestekoak direla, beharrezko makulu. Merkatu mugatua izanik, irakurle kopurua hala delako, publizitatea saltzetik lortzen diren diru-iturriak ez dira nahikoak halako hedabideak sostengatzeko.

Egoera horren aurrean bi jarrera daude. Negar egitea edo imajinazioa lantzea. Imajinazioa landu eta finantzazio bide berriak zabaltzea, sinergiak lantzea, baliabideak optimizatzea, sare sozialek eskaintzen dituzten plataforma berriak probestea… Negar gehiegi egiten dugulakoan nago, ordea.

Follow the leader

Nerabeak, Interneteko Sare Sozialak eta Euskara txostenak Bilboko nerabeek sare sozialetan gazteleraz komunikatzeko joera dutela ondorioztatzen du. Egia da Bilbo ez dela euskal hiztun gehien dituen hiria, eta badirela beste hiri eta herri “euskaldunagoak”. Euskal hiztun gehiago bizi diren herri eta hirietako nerabeen artean tendentzia –zenbaitek moda deituko dio– hori gailentzen ez ote den beldur naiz, ordea.

Izan ere, ez dago erreferenterik. Euskaraz jarduten duten tokian tokiko komunikabideek bere garaian euskal irakurleok geneukan gabezia betetzen asmatu zuten bezala –garai berrietara egokitzen asmatu dute gainera–, teknologia berriek, batez ere Tuenti, Facebook edo sare sozialek, zabaldu duten bidean nerabeak gidatzeko artzainen hutsunea sumatu dut.

Pirritx, Porrotx eta MariMotots pailazo taldea haurrentzat; Mihiluze SMSen alorrean; Anjel Alkain eta bere lantaldea umorearen esparruan edo Ken Zazpi, bakar bat esatearren, musikan erreferente argiak dira. Alabaina, ez dut ezagutzen nerabeak eta euskara sare sozialetan elkartuko dituen uztarririk.

Horrekin ez dut esan nahi ez direla existitzen, baina beste esparru horietan euskararen erabilera modu ludiko eta jolasgarrian zabaltzeko erreferenteak identifikatu eta bultzatu behar ditugu. The Soca Boys taldeak horren famatu egin zuen Follow the leader abestia gogora etorri zait, erreferenteak, liderrak behar ditugulako. Nerabeek jarraituko dituzten liderrak. Sare sozialetan euskararen presentzia bermatuko duten liderrak. 

Uhinbak, mugikorrean euskarazko irratiak entzuteko aplikazioa

Uhinbak edonon eta edonoiz mugikorrean euskarazko irratiak entzuteko aplikazioa da. Kode libreko aplikazioa, doakoa alegia, momentuz hamar dira aplikazio honen bidez entzun daitezkeenak: Antxeta Irratia, Bilbo Hiria Irratia, Bizkaia Irratia, Euskal Irratiak –Gure Irratia, Antxeta Irratia, Xiberoko Botza eta Irulegiko Irratia–, Euskalerria Irratia, Hala Bedi Irratia, Ttan Ttakun Irratia, Txolarre Irratia, Xiberoko Botza eta Xorroxin Irratia. 

Antxeta Irratiak eta Fitbak  enpresak elkarlanean loratutako egitasmoa izan da, Berria Fundazioaren, Gipuzkoako Foru Aldundiaren eta Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin.

Internetera konexioa duten sakelekoen etengabeko gorakada ikusiz, teknologia euskararen zerbitzura jarri nahi izan dute beste hizkuntza askok jada bazeukaten bozgorailua eskainiz. Aplikazioaren helburua honakoa da: streaming teknologia erabiliz Interneterako sarbidea duten sakelakoetan euskal irratiak entzun eta telebista ikusteko aplikazioa garatzea. Aplikazioa garatu dutenen hitzetan, egitasmoa hirukoitza da: entzun, irakurri eta ikusi. Entzun, streaming teknologiaren bidez; ikusi, euskal telebistekin –irratiekin egindako antzeko zerbait egin nahi baitute etorkizunean, eta irakurri, RSS jarioen bidez (zuzenean aplikaziora).

Aplikazioa
Erabiltzeko erraza da aplikazioa, edukietatik informazioaren arkitekturaraino guztia modu sinple eta intuitiboan baitago diseinatuta. Aplikazioak eskaintzen dituen zerbitzuak baliatzeko sakeleko telefonoa –multimedia edukiak erreproduzitu eta interneten nabigatzeko prestatu dagoena (Android /Iphone)– eta Interneterako konexioa baino ez dira behar.

Mac erabiltzen dutenek (iPhone, iPad edota ordenagailuak), eskuragarri dute App store-an. Android sistema eragilea erabiltzen dutenek, berriz, Android market-ean daukate: bilatu, deskargatu eta instalatu besterik ez da egin behar. Aplikazioa Uhinbak  webgunean ere eskura daiteke.